ललाट पर चौड़ा टीका, लंबी-लंबी जटाएं और शरीर पर भस्म रमाकर साधु अकसर देश की सड़कों पर नज़र आते हैं.
दुनिया के ऐशो-आराम, अपना घर-परिवार, नौकरी, रिश्ते-नाते और यहां तक कि अपने अस्तित्व का त्याग करने के बाद कोई आम इंसान बनता है साधु.
कुछ साधु हिमालय की गुफ़ाओं में वर्षों तक तपस्या करते हैं और कुंभ मेले जैसे धार्मिक समागम के समय ही बाहर आते हैं. इनकी वेश-भूषा डरावनी भी लग सकती है, लेकिन वो संसार के तय नियम-क़ानूनों को तजकर ब्रह्म की खोज में ही लगे रहते हैं.
साधु और साध्वियों की 45 तस्वीरें जो दिखाती हैं उनकी ज़िन्दगी के अलग-अलग पहलू-
1.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_e1900161-a613-4ca7-9fa4-6536f2ace40d.jpg)
2.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_a679f858-d6c8-49dd-bc67-273a7316208a.jpg)
3.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_5a98c3c7-ef4b-43a3-89d7-2c10bd863f46.jpg)
4.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_29cf58c8-7040-49ac-bd96-4f5286a7a550.jpg)
5.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_25330150-4c84-40ce-bdb9-b0bbce573a94.jpg)
6.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_e385dd69-8d36-4500-94e8-74e55ac067b4.jpg)
7.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_85e1ad29-647f-421f-8fd3-924d8ead1ec2.jpg)
8.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_383ca209-e9a7-4d93-8a75-6e0003b4d0e0.jpg)
9.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_bead4718-9076-44fb-bf76-6098ad8ac075.jpg)
10.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_84468c0f-9a28-40b8-9a62-bc1c7f4c79bc.jpg)
11.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_bde73865-f474-4a08-95ab-80a99aeb5ec1.jpg)
12.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_4e728eed-b899-4ce9-b036-9e2ed41ea22e.jpg)
13.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_c5b9d286-8a25-4bdd-b09e-8edeea507092.jpg)
14.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_3f491213-8343-443f-8ec2-9ee6b1e18372.jpg)
15.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_b0d5d59f-e2e8-46db-80f7-a18539744a72.jpg)
16.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_8acd84ca-a15e-4163-ade4-c84eaa12d658.jpg)
17.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_ff69f41a-c05a-4204-8f5e-2e002bc6e8b8.jpg)
18.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_9d79a4b4-8f9b-474a-a131-65dd4f06fd96.jpg)
19.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_ddda54dc-0a0d-40ed-b067-08042925150f.jpg)
20.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_0000e82f-2a2e-40f5-ad4e-3ddb1c397c6e.jpg)
21.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_d9ff658d-bb45-4f55-b51a-7b43f47f090b.jpg)
22.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_06c5bdd9-c635-4c6c-be2b-a069264ecd7a.jpg)
23.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_09aed711-c1a0-4363-8a50-e766a6dceadc.jpg)
24.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_051c3e2a-eb45-4ac8-b0fc-b6b29490cf55.jpg)
25.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_b38f3090-0107-41d4-9d5a-3c4436ef0f39.jpg)
26.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_8e76db8a-447f-4ed6-bce8-115e10e5df72.jpg)
27.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_557d085d-ffd2-49f6-aaf6-db1e3e368d8e.jpg)
28.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_64207a11-f2df-46fd-9506-480805eed397.jpg)
29.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_c6edd82f-8dc1-4a10-a59f-21c70f3e2dd6.jpg)
30.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_7ded0a05-714f-404c-af83-31fd89805fc6.jpg)
31.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_03a20292-9e09-44dd-8e94-60e3f93aa3c2.jpg)
32.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_0629717a-833f-43fa-b58c-4f12998426b8.jpg)
33.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_c5b114dd-495e-4b66-a9ee-313cf1538f48.jpg)
34.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_43f3224c-5c3a-4c91-b8e1-5c2419fcd695.jpg)
35.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_560e8c2e-28ad-48e8-befa-52afa972ccfa.jpg)
36.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_01e93c41-54e3-4280-9b03-7fbafeceddc5.jpg)
37.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_278235c9-59fc-4a22-a6b4-26dd60c6e31d.jpg)
38.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_da13d7ca-11d8-458e-b596-01a5acd002a8.jpg)
39.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_1313c0ef-ea3f-43e0-92ef-5660285d24aa.jpg)
40.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_26fd7ef5-16d3-4e13-aefe-357dc005043f.jpg)
41.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_9788ba84-a4fa-4c37-9f36-2562216f5d07.jpg)
42.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_24b75fd1-1b90-4d3e-ac66-6129799d650c.jpg)
43.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_c6f19dd3-b3e7-4b88-a7dc-db73a984de77.jpg)
44.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_c18c52d5-5646-417d-a9e7-c1c22a0f839e.jpg)
45.
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2018/02/5a7ae53bf89ec120c6061bdc_2f791491-6669-4954-9c4a-36cbe21ae99d.jpg)
कुछ लोगों का कहना है कि संसार का त्याग करना मुश्किल है. कुछ लोगों का मत है कि संसार में जीवन व्यतीत करना ज़्यादा मुश्किल है. जो भी हो, सबकी अपनी-अपनी ज़िन्दगी है, अपना संघर्ष है. कोई संसार में रहकर संघर्ष करता है तो कोई संसार से अलग रहकर.