दुनिया को अपनी मुट्ठी में कर के इंसानी सभ्यता आज ख़ुद को सर्वशक्तिशाली मानने लगी है. हालांकि, सच यही है कि हम किसी अन्य जीव की तरह प्रकृति में आए बदलावों का नतीजा हैं. अभी हमारे आस-पास कई ऐसे जीव-जंतु हैं जिनका अस्तित्व इंसानों से काफ़ी पहले का है. ये हम से काफ़ी पहले से पृथ्वी के निवासी हैं.
पृथ्वी 4 अरब साल से ज़्यादा पुरानी है और अब तक कई बार यहां बड़े पैमाने पर जीव-जंतु विलुप्त हो चुके हैं. मगर इन जीवों का अस्तित्व धरती पर बना रहा. इन्होंने डायनासोरों का राज भी देखा है और अब इंसानों का राज भी देख रहें हैं. आइये जानते हैं कौन-कौन से जानवरों की दास्तां है इतनी पुरानी:
20. दरियाई घोड़ा (Hippopotamus), 1.6 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_dbef41c3-cb0f-477c-b108-1cdda20868c6.jpg)
19. कंगारू, 2 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_f7fdb02e-666d-43d5-89cb-371b3e18bb94.jpg)
18. लकड़बग्घा (Hyena), 2.2 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_24cd58ab-a329-4f68-bc51-17227348511a.jpg)
17. कौआ, 3 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_9391e7cc-71b1-4e95-9ebb-955fc99ef4c1.jpg)
16. कोअला (Koala), 3 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_fe5e0df4-2257-4fa4-b243-50463343b7bd.jpg)
15. शुतुरमुर्ग (Ostrich), 4 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_b0121ccb-e973-4664-9dcb-65155f6eceea.jpg)
14. चमगादड़, 5.2 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_23e155a0-e207-4ec9-b50a-79693e5d7e26.jpg)
13. हाथी, 5.5 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_ac26b375-6fb4-4fae-9c1f-b85d167c30a3.jpg)
12. पेंगुइन, 6.2 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_b0d09a89-f829-4715-957d-19efa590db3e.jpg)
11. गोरिल्ला, 6.5 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_28e4697e-64dd-44fc-8010-5489fde4d3a3.jpg)
10. चूहा, 6.6 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_054b9e77-f914-4b74-9cea-09f3f40f5af9.jpg)
9. घड़ियाल, 8 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_ec98fea8-df29-4dec-99e1-ef218d7ca9d9.jpg)
8. सांप, 10 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_b13d2db8-27db-42b3-83ed-106b3f5e2bfa.jpg)
7. ऑक्टोपस (Octopus), 13.5 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_912b911f-429d-4ff8-8c09-cf16ac5e8414.jpg)
6. चींटी, 14-16.8 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_b86f20a9-11a6-424b-9b12-3aeae17cbd5e.jpg)
5. छिपकली, 20 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_3e17c09a-961a-464b-8f1e-3594c961f84e.jpg)
4. कछुआ, 20-30 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_42d53592-0844-4e50-a71a-143dfde68809.jpg)
3. मेंढक, 26.5 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_ccb13704-dcd1-45de-870f-778cb97ea972.jpg)
2. गोजर (Millipede), 42 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_7a6fd550-013b-4db8-b901-7542c3f373c5.jpg)
1. शार्क, 45 करोड़ साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_7e528c5e-3526-4de3-87c5-21b22f93d115.jpg)
बोनस: इंसान, 60 लाख साल
![](https://wp.hindi.scoopwhoop.com/wp-content/uploads/2020/10/5f7d1d3160c06057c762d7cd_16ab9528-7a13-4df3-9aaa-a75c169ec279.jpg)
मनुष्य पृथ्वी पर लगभग 60 लाख वर्षों से रह रहा है. हालांकि आधुनिक मानव लगभग 2 लाख साल पहले तक विकसित नहीं हुए थे.